Sự tích Hồ Gươm là một bài học quan trọng trong chương trình ngữ văn lớp 6 kì I (trang 42 SGK ngữ văn 6 tập 1). Hôm nay mình sẽ hướng dẫn các bạn tóm tắt, soạn bài và trả lời các câu hỏi của bài sự tích Hồ Gươm, cùng theo dõi bài mẫu dưới đây nhé.
1. Sự tích Hồ Gươm
Thời xưa, có giặc Minh đến cướp và đặt ách đô hộ ở nước Nam. Chúng vô cùng tàn bạo, coi dân ta như cỏ rác, thi hành nhiều điều bóc lột làm cho thiên hạ căm giận chúng đến tận xương tủy. Bấy giờ ở vùng đất Lam Sơn (Thanh Hóa), nghĩa quân đã nhiều lần nổi dậy chống lại chúng, nhưng buổi đầu thế lực còn non yếu nên đã bị giặc đánh cho tan tác.
Thấy vậy, đức Long quân đã quyết định cho họ mượn thanh gươm thần để giúp người dân giết giặc. Hồi ấy ở Lam Sơn có một người làm nghề đánh cá tên là Lê Thận. Vào một đêm nọ, Thận thả lưới ở một bến vắng vẫn như lệ thường. Tự nhiên vào một lần kéo lưới, chàng Thận thấy nằng nặng, trong bụng mừng thầm chắc là lưới có cá to. Nhưng khi chàng thò tay bắt cá, Thận mới biết đó lại là một thanh sắt.
Chàng bèn vứt luôn xuống dưới nước rồi lại thả lưới ở một chỗ khác. Lần thứ hai khi thu lưới lên chàng cũng thấy nặng tay. Thận lại không thể ngờ thanh sắt vừa rồi lại chui vào lưới mình lần nữa. Chàng lại nhặt quyết định ném thanh sắt xuống sông lần nữa. Nhưng lần thứ ba lại vẫn thanh sắt ấy mắc vào lưới. Chàng rất lấy làm quái lạ, Thận bèn ghé mồi lửa lại nhìn xem. Bỗng chàng reo lên:
“Ha ha! Một lưỡi gươm!” Thận về sau gia nhập quân khởi nghĩa Lam Sơn do chủ tướng Lê Lợi lãnh đạo. Chàng đã trải qua mấy lần vào sinh ra tử nơi trận mạc để chống lại lũ cướp nước. Một hôm, Lê Lợi cùng mấy người tùy tòng đến nhà Thận. Trong gian nhà tối om, thanh sắt hôm ấy chợt sáng quắc lên ở trong xó nhà. Lấy làm lạ, Lê Lợi đến gần và cầm lấy xem và ngài nhận ra có hai chữ “Thuận Thiên” khắc sâu vào lưỡi.
Song tất cả mọi người vẫn không hề hay biết đó là báu vật. Một hôm bị giặc truy đuổi, Lê Lợi và các tướng phải chạy tháo thân mỗi người một ngả. Lúc đi ngang qua một khu rừng, Lê Lợi bỗng chợt thấy một ánh sáng lạ ở trên ngọn cây đa. Trèo lên mới biết thì ra đó là một cái chuôi gươm nạm ngọc. Lúc này Lê Lợi mới sực nhớ tới lưỡi gươm ở nhà Lê Thận, Lê Lợi bèn rút lấy chuôi dắt vào lưng.
Ba ngày sau, Lê Lợi gặp lại tất mọi người, trong đó có Lê Thận. Khi lắp lưỡi gươm vào với cái chuôi thì kỳ lạ thay, vừa vặn khớp nhau. Lê Lợi bèn kể lại câu chuyện nhặt được chuôi gươm. Mọi người nghe xong câu chuyện đều hồ hởi vui mừng. Lê Thận nâng gươm lên ngang đầu rồi nói với chủ tướng Lê Lợi:
“Đây là thần linh có ý phó thác gươm báu cho “minh công” làm việc lớn. Chúng thần nguyện đem xương máu, da thịt của mình theo “minh công” và thanh gươm thần này để báo đền xã tắc!”
Kể từ ấy khí thế của nghĩa quân ngày một tăng lên.Trong tay Lê Lợi, thanh gươm thần tung hoành trên khắp mọi trận địa và làm cho giặc Minh phải bạt vía. Chẳng bao lâu tiếng tăm của nghĩa quân Lam Sơn đã lan rộng ra khắp nơi. Họ không phải trốn tránh trong rừng nữa mà xông xáo đi tìm giặc để giết. Họ không còn phải ăn uống khổ cực như trước nữa vì đã có những kho lương của giặc mới cướp được tiếp tế cho bọn họ.
Gươm báu đã mở đường cho nghĩa quân đánh tràn ra mãi, cho đến lúc không còn bóng một tên giặc nào trên đất nước. Sau khi đánh đuổi giặc Minh về được một năm, ngày hôm ấy Lê Lợi, bây giờ đã trở thành vua cưỡi thuyền rồng dạo chơi quanh hồ Tả Vọng trước kinh thành. Nhân dịp đó, Long quân sai rùa vàng lên để đòi lại thanh gươm thần.
Khi chiếc thuyền chèo ra giữa hồ thì tự nhiên mọi người có một con rùa lớn nhô đầu và mai lên khỏi làn nước xanh. Theo lệnh của Lê Lợi, thuyền đi chậm lại. Vua đứng lên và bỗng nhận thấy lưỡi gươm báu vẫn đeo bên mình nay lại đang cử động. Con rùa vàng không sợ người, tiến sát về phía thuyền rồng của vua. Nó nổi trên mặt nước và nói:
“Bệ hạ hãy hoàn gươm lại cho Long quân!”
Nghe rùa nói thế nhà vua cũng hiểu ra, bèn thò tay rút gươm báu ra khỏi bao. Chỉ một lát, thanh gươm thần đã rời khỏi tay vua và bay đến phía rùa vàng. Nhanh như cắt, rùa ngước đầu lên và há miệng đớp lấy ngang lưỡi gươm báu. Cho đến khi cả gươm và rùa lặn xuống bên dưới, người ta vẫn thấy có vệt sáng le lói phía bên dưới mặt nước hồ xanh. Khi những chiếc thuyền của các bá quan tiến lên kịp thuyền rồng thì Lê Lợi liền báo ngay cho họ biết:
“Đức Long quân cho chúng ta mượn thanh gươm thần để diệt trừ giặc Minh. Nay đất nước đã được thanh bình, người sai rùa vàng đến lấy lại”. Và từ đó, để tượng nhớ công ơn của Đức Long quan đã cho mượn gươm báu, Lê Lợi ra lệnh hồ này đổi tên thành hồ Gươm. Cho đến tận ngày này tên gọi Hồ Gươm hay hồ Hoàn Kiếm cũng bởi “Sự tích Hồ Gươm này”.
2. Hướng dẫn tóm tắt sự tích Hồ Gươm
2.1. Bài tóm tắt mẫu 1
Thuở ấy Giặc Minh đô hộ nước ta, chúng làm nhiều điều bạo ngược khiến dân chúng lầm than. Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa ở Lam Sơn nhưng ban đầu thế yếu, nên thường bị thất bại. Đức Long Quân quyết định cho nghĩa quân mượn gươm thần báu để giết giặc.
Một người đánh cá tên là Lê Thận ba lần kéo lưới đều kéo lên một thanh sắt. Sau đó ít lâu, Lê Lợi bị giặc truy đuổi, phải chạy vào rừng và nhặt được chuôi gươm nạm ngọc ở trên cây đa, nhớ lại lưỡi gươm ở nhà Lê Thận rồi về thử thì vừa như in, mới biết đó chính là gươm thần.
Từ khi có gươm thần, nghĩa quân đánh đâu thắng đó, cuối cùng cũng đánh tan quân xâm lược.
Một năm sau khi giải phóng, Lê Lợi đi thuyền chơi hồ Tả Vọng, Long Quân liền sai Rùa Vàng lên đòi lại gươm báu. Từ đó, hồ Tả Vọng được đổi tên thành Gươm hay hồ Hoàn Kiếm.
2.2. Bài tóm tắt mẫu 2
Đức Long Quân thấy cảnh dân chúng lầm than trước ách đô hộ của giặc Minh bèn quyết định cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần đánh đuổi quân giạc.
Lê Thận trước khi gia nhập nghĩa quân đã kéo được lưỡi gươm sau cả ba lần thả lưới. Sau khi tham gia nghĩa quân, một lần Lê Lợi đến nhà Thận và thấy thanh gươm tự dưng sáng rực ở xó nhà với hai chữ “Thuận thiên”.
Một lần Lê Lợi bị giặc đuổi, thấy chuôi gươm thần phát sáng trên cây đa, ông lấy về tra vào lưỡi gươm thì vừa khít.
Từ đó nhờ gươm thần mà nghĩa quân chiến thắng kẻ thù giòn giã và giải phóng được đất nước.
Một năm sau khi lên ngôi vua ,Lê Lợi ngồi thuyền rồng đi dạo hồ Tả Vọng gặp Rùa Vàng hiện lên đòi lại gươm báu. Lê Lợi trả gươm và để tưởng nhớ công ơn cho mượn gươm, từ đó hồ được đổi tên là Hồ Gươm (hoặc hồ Hoàn Kiếm).
2.3. Bài tóm tắt mẫu 3
Đất nước ta từ lúc giặc Minh đô hộ, dân chúng rơi vào cảnh lầm than. Lúc bấy giờ tại Lam sơn thì Lê Lợi phất cờ khởi nghĩa nhưng thực sự lúc ban đầu thế yếu so với quân giặc hung ác vì thế thất bại là điều khó tránh. Thế rồi, chính Đức Long Quân quyết định cho nghĩa quân được mượn thanh gươm thần để giết giặc và đưa dân chúng thoát khỏi khổ cực.
Lê Thận trước khi ba lần kéo lưới thì thật lạ thay cả đều gặp một thanh sắt.. Thấy lạ thì chàng nhìn kĩ hoá ra một lưỡi gươm và cất ở xó nhà. Ít lâu sau đó Lê Lợi bị giặc đuổi bắt đã chạy vào rừng và nhặt được một gươm nạm ngọc trên cây đa, nhớ lại lưỡi gươm phát sáng hai chữ “Thuận Thiên” ở nhà Thận dịp trước bèn đem tra vào lưỡi gươm thì vừa như in, mới hay biết đó là gươm thần.
Từ khi có gươm thần, nghĩa quân thế như chẻ tre, đánh đâu thắng đấy, cuối cùng đánh tan quân xâm lược giải phóng đất nước.
Một năm sau khi đất nước thái bình, dân chúng ấm no. Lúc này thì Lê Lợi đã trở thành vua một lần đi thuyền dạo chơi hồ Tả Vọng thì thấy một con Rùa Vàng lên đòi lại gươm thần. Vua nhớ ơn Long Quan, từ đó hồ Tả Vọng được đổi tên thành hồ Hoàn Kiếm hay hồ Gươm. Câu chuyện Sự tích hồ Gươm cũng được ra đời từ đó.
3. Hướng dẫn trả lời các câu hỏi bài sự tích Hồ Gươm
3.1. Câu 1 bài sự tích Hồ Gươm (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1)
Vì sao đức Long Quân lại cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần?
Trả lời:
- Giặc Minh đô hộ nước ta, chúng làm nhiều điều bạo ngược khiến nhân dân ta lầm than và căm giận chúng đến tận xương tủy.
- Ở vùng Lam Sơn, nghĩa quân do Lê Lợi nổi dậy chống lại, nhưng buổi đầu thế lực còn yếu nên nhiều lần bị thua.
- Đức Long Quân thấy vậy, quyết định cho nghĩa quân mượn thanh gươm báu để giết giặc.
3.2. Câu hỏi 2 trong bài sự tích Hồ Gươm (sgk Ngữ Văn 6 Tập 1)
Lê Lợi đã nhận được gươm thần như thế nào? Cách Long Quân cho nghĩa quân và Lê Lợi mượn gươm thần có ý nghĩa gì?
Trả lời:
Cách Long Quân cho mượn gươm:
- Lê Thận là một chàng đánh cá ba lần bắt được lưỡi gươm dưới nước. Sau đó chàng gia nhập quân khởi nghĩa Lam Sơn. Lưỡi gươm khi gặp chủ tướng Lê Lợi thì sáng rực lên hai chữ “Thuận thiên”.
- Chủ tướng Lê Lợi trên đường bị giặc đuổi thì vô tình nhặt được chuôi gươm có sau đó lấy chuôi và lưỡi tra vào với nhau thì vừa khớp. Mọi người mới phát hiện đó là gươm thần.
Ý nghĩa của cách cho mượn gươm:
- Các nhân vật nhặt được lưỡi gươm dưới nước và chuôi gươm trên rừng chứng tỏ khả năng cứu nước có thể từ bất cứ mọi nơi, từ miền ngược, miền xuôi cùng đoàn kết đánh giặc.
- Các bộ phận của thanh gươm rời nhau nhưng khi được khớp lại thì “vừa như in”. Điều đó thể hiện tinh thần trên dưới một lòng của nhân dân và nghĩa quân trên dưới một lòng.
- Lê Lợi được chuôi gươm, nhưng người dâng gươm cho Lê Lợi là Lê Thận- trước đây chỉ là dân thường. Chi tiết này khẳng định và đề cao vai trò minh chủ của Lê Lợi và sự đồng lòng của nhân dân.
3.3. Trả lời câu 3 sự tích Hồ Gươm (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1)
Hãy chỉ ra sức mạnh của gươm báu đối với nghĩa quân Lam Sơn.
Trả lời:
Sức mạnh của nghĩa quân Lam Sơn được nhân lên gấp bội nhờ có được gươm thần: Gươm thần là cho ý chí của nghĩa quân tăng lên gấp bội, thanh gươm thần tung hoành khắp các trận địa, làm cho quân Minh bạt vía, uy thế của nghĩa quân vang khắp nơi… Gươm thần mở đường cho nghĩa quân đánh tràn ra mãi, cho đến lúc không còn một bóng quân xâm lược nào trên đất nước.
3.4. Câu 4 sự tích Hồ Gươm
Khi nào Long Quân đòi lại gươm báu? Cảnh đòi gươm và trả gươm đã diễn ra như thế nào?
Trả lời:
- Nhân dịp vua Lê Lợi đi thuyền rồng dạo chơi hồ Tả Vọng sau một năm khi đuổi hết giặc Minh, Long Quân sai Rùa Vàng lên để đòi lại gươm thần.
- Khi thuyền vua đến giữa hồ Tả Vọng, rùa vàng nhô lên, vua thấy lưỡi gươm thần bên người động đậy. Rùa tiến đến thuyền vua: Xin bệ hạ hoàn lại gươm cho Long Quân. Vua bèn trao gươm, rùa đớp lấy và lặn xuống.
3.5. Trả lời câu 5 sự tích Hồ Gươm (trang 42 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1)
Thảo luận: ý nghĩa của truyện Sự tích Hồ Gươm.
Trả lời:
Câu chuyện có những ý nghĩa sau:
- Ca ngợi tính tinh đoàn kết và chính nghĩa của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
- Đề cao, suy tôn Lê Lợi và nhà Lê.
- Giải thích nguồn gốc của tên gọi hồ Hoàn Kiếm (trả gươm)
Hy vọng bài hướng dẫn bài sự tích Hồ Gươm đã đem sẽ giúp bạn phần nào trong quá trình học tập. Chúc bạn học tốt!
